Kada bi nekoga pitali koji mu automobil pada na pamet kao jedinstveni simbol bivše Jugoslavije vjerovatno bi mnogi rekli da je to Yugo 45. On se tokom osamdesetih izvozio u SAD, a tamo je doživio, blago rečeno, neuspjeh i bio jedan od onih automobila na koje su svi gledali s podsmijehom.
Nije to jedini automobili koji će starijim generacijama pasti na pamet kada se spomenu legendarna vozila popularna u bivšoj državi. Trabant, Wartburg, Zastava 750, Zastava 101, samo su neki od automobila koji su se mogli svakodnevno viđati na cestama. O popularnosti ovih legendarnih automobila govori i činjenica da su nekima od njih pojedini bendovi posvetili pokoji stih, a ponekad i cijelu pjesmu.
Kragujevac je glasio kao centar automobilske industrije bivše Jugoslavije, a mnoge firme iz cijele bivše države počele su polako otvarati pogone stranim proizvođačima pa su tako suradnju s njima ostvarile tvrtke poput slovenskog Tomosa u Kopru ili IMV-a u Novom Mestu.
Donosimo pregled najpopularnijih automobila koji su jurcali cestama Jugoslavije.
1. Yugo 45
Yugo 45 se proizvodio od 1981. godine u fabrici Zastava Auto iz Kragujevca. Italijanska firma Fiat dizajnirala je Yugo za Zastavu, a nacrt za automobil napravljen je po šasiji Fiata 127 koji je bio drugačiji po izgledu. Na europskim tržištima Yugo 45 je dobio ime Yugo Koral, a tijekom osamdesetih se izvozio u SAD gdje je proglašen i najjeftinijim autom zakupovinu. Proizvodnja Yuga obustavljena je u novembru 2008. godine.
2. Zastava 750
Zastava 750 bio je popularan po nazivu fićo. Radi se o legendarnom simbolu Jugoslavije koji se počeo proizvoditi u pogonima Crvene zastave 1962. godine po licenci Fiata 600. Ovaj automobil proizvodio se sve do 1985. godine. Zastava 750 se koristila u brojnim službama bivše Jugoslavije pa je tako bio vozilo nekadašnje milicije, autoškola i auto klubova.
3. Citroen 2CV
Citroen 2CV ili “Spaček” osmislio je Francuz Pierre-Jules Boulanger. Na prostorima Jugoslavije “Spaček” se proizvodio u slovenskoj tvornici Tomos koja se nalazila u Kopru. 1964. godine Citroen i Tomos se udružuju pa nastaje tvrtka Cimos u kojoj su proizvedeni Citroen Ami, Ajkula, GS, AX, BW, CX,Visa i Dijana.
4. Lada 1300
Lada 1300 nastala je na osnovi Fiata 124. Ona se proizvodila u bivšem SSSR-u, a model 1300 bio je jedan od najpoznatijih modela automobila u Jugoslaviji. Lada 1300 slovila je kao nepoderiv automobil, kao i svaki Ladin model, ali se radilo samo o propagandi jer je kvaliteta Lade bila vrlo upitna.
5. Wartburg
Wartburg je dobio ime po dvorcu Wartburg u Eisenachu. Automobil se proizvodio u fabrici Fahrzeugfabrik Eisenach u Istočnoj Njemačkoj od 1966. do 1988. godine. On je bio relativno brz i prostran, a jedna od vrlina mu je bila i pouzdanost jer se nije previše kvario.
6. Trabant
Trabant se proizvodio u fabrici VEB Sachsenring u istočnonjemačkom gradu Zwickau od 1958. godine. Jednako kao i Wartburg, prodaja Trabanta u Jugoslaviji bila je zastupljena još na početku 60-ih godina. Ono što se posebno isticalo kod Trabanta bila je njegova izrada jer je on napravljen od plastificiranog pamučnog otpada što ga je činilo laganim, ali i jeftinim.
7. Renault 4
Renault 4 se proizvodio od 1973. pa do 1992. godine u fabrici IMV u Novom Mestu u Sloveniji koja je danas u vlasništvu Renaulta. Riječ se o automobilu koji je bio česta pojava na cestama Jugoslavije. U Sloveniji je proizvedeno 575.960 Renaulta.
8. NSU Prinz
NSU Prinz se od 1965. godine sklapao u sarajevskoj fabrici Pretis (Preduzeće Tito Sarajevo) koja je bila jedna od najvećih fabrika namjenske industrije koja je poznata po pretis-loncu za ubrzano kuhanje, a u njoj je sklopljeno oko 15 hiljada automobila
9. Zastava 101
Zastava 101, popularno nazvan Stojadin, proizvodio se od 1971. godine u fabrici Zastava u Kragujevcu. Stojadin je napravljen prema modelu Fiata 600D i proizvodio se sve do 2008. godine. Osim u Jugoslaviji, Stojadin je bio popularan u Egiptu gdje se automobil sklapao na osnovi gotovih dijelova koji su stizali iz Srbije.
10. Mercedes W123
Mercedes W123 su obožavali taksisti i gastarbajteri koji su svoj poslovni uspjeh u inozemstvu iskazivali njime.
11. Austin
Slovenska fabrika IMV 1967. godine počela je sklapati Austin modele poput I300, Austin Maxi 1500 i Maxi 1750, ali i čuveni Mini 1000.
12. VW Golf
Volkswagen Golf se proizvodio u TAS-u (Tvornici automobila Sarajevo) od 1976. godine i u Sarajevu je proizvedeno 150 hiljada automobila. Golf je bio naročito popularan u Jugoslaviji, pogotovo Golf dvojka koji se počeo proizvoditi 1985. godine.
13. Opel Kadett
Opel automobili su se počeli sklapati 1977. godine u IDA-i (Industrija delova automobila) u Kikindi, a među njima se nalazio i Opel Kadett koji je zbog svoje pouzdanosti i dostupnosti postao popularan. (Telegram)
