U beogradskoj tvrđavi Kalemegdan, u kazamatima Vojnog muzeja otvorena je jedinstvena izložba srednjevijekovnih sprava za mučenje. Pod sloganom "Zastrašujuće, ali bezopasno", nakon velikog uspjeha širom Evrope, prvi put ova zanimljiva izložba gostuje u Srbiji. Više od 60 sprava, uz ilustracije i opise, na svojstven način govori posjetiocima o načinu na koji su korišćene i periodu u kojem su nastale, ali i o mračnom periodu evropske historije.
Kako je na otvaranju izložbe pojasnila Ana Rajlić iz JP „Beogradske tvrđave“, specifičnost izloženih sprava je ta što su one bile zakonom dozvoljene i kažnjavanje je uz usku povezanost države i crkve (tokom perioda Srednjeg vijeka) sprovođeno u ime zakona i u ime pravde.
„Ova izložba će nam pomoći da shvatimo taj period, koliko je sve bilo podređeno autoritetu vođe, crkve, verskim normama, i svako iskakanje iz tih normi dovodilo je do većih ili majih kazni“, rekla je Rajlić.
Ona je pojasnila da su sprave i sredstva za mučenje i ubijanje na najsvirepiji način iz perioda inkvizicije, upotrebljavane u zemljama zapadne Evrope, Njemačkoj, Španiji, Francuskoj, Italiji, Holandiji u periodu od Srednjeg vijeka i tokom 16. i 17. vijeka, a u pojedinim slučajevima ostale su u upotrebi i u 20 vijeku.
- Vlasnik sprava kolekcionar iz Poljske -
„Sprave su zakonskim aktima uvođene i ukidane postepeno, primer je giljotina koja je korišćena i u 20. veku. Uvedena je kao jedan humaniji način osude na smrt. Zanimljivo je i da je čovek (Joseph Guilloten) koji je uveo giljotinu sam stradao od te sprave. Naučno je dokazano da nakon odsecanja glave mozak čoveku radi još nekih desetak sekundi“, rekla je predstavnica organizatora izložbe dodajući da sam enterijer kazamata na Kalemegdanu, gdje je upriličena izložba, dodatno stvara realnu sliku iz tog vremena.
Izložene sprave za mučenje su replika orginalnih i u privatnom vlasništvu kolekcionara iz Poljske, sakupljene uglavnom iz Velike Britanije.
Kako je istakla Ana Rajlić, osim koca, ova izložba ne predstavlja historiju Srbije ili našeg područja.
Među najsurovijim i najpoznatijim napravama za povređivanje, mučenje, isljeđivanje i ubijanje su „nirnberška djevica“ (Iron Maiden), metalni oklop u kojem se ubaci i zatvori osuđenik, a šiljci mu ne probijaju vitalne organe već on umire sporo zbog iskrvarenosti.
Među spravama koje izazivaju jezu je stolica za isljeđivanje, sa svih strana obložena šiljcima, predstavljala je jednu od „najatraktivnijih sprava“ i bila je u širokoj upotrebi, a žrtva se na nju postavljala naga.
„Razapinjač“ je vrsta stola gdje su ruke i noge bile fiksirane okovima, a tijelo bi se razapinjalo. Na nekim „modelima“ sprava je imala šiljke koji bi se našli u predjelu leđa ili stomaka kako bi mu nanosila dodatne povrede. Svaka od sprava ukazuje na "bolesne umove" koji su tako nešto osmislili, ali ima i onih metoda, poput mučenja vodom, koje se i danas koriste.
Među sredstvina najstrašnijg mučenja postojala je i sprava za gnječenje glave, a jedna od najsvirepijih je bila testera, smatra se da je ovo jedna od najgorih vrsta mučenja. Žrtva bi bila vezana naglavačke, kako bi joj se krv slila u glavu. Užasna posljedica ovog čina jeste da je žrtva ostajala duže pri svjesti, dok su je mučitelji testerisali na pola, od prepona, prema glavi. Ova strašna kazna bila je u širokoj upotrebi naročito u Francuskoj i uglavnom je izvršavana nad ženama optuženim za vještičarenje, za koje se vjerovalo da ih je nečastivi oplodio. Ovom kaznom takođe su bili mučeni homoseksualci.
- Vrijeme manipulacija i brutalnosti -
Sama sredstva i načini kažnjavanja ukazuju i na to koliko je bilo prostora za manipulaciju. Primjer za to ja „vaga“ na koju su postavljani oni koji su komuciriali sa sotonom. Sud je procjenjivao koliko bi ta osoba mogla biti teška, ukoliko se pokaže da ima manju kilažu to bi automatski značilo da je bila u dosluhu sa đavolom.
„Holanđani su se dosetili kako da zarade, pa su u jednom momentu u okviru suda napravili odeljenje koje se bavilo izdavanjem sertifikata o kilaži. Ljudi iz cele Evrope su putovali u taj sud kako bi dobili dokument koji je oslobađo od svih optužbi“, navela je jedan od primjera organizatorka izložbe Ana Rajlić.
U mračno doba Evrope kažnjavani su i loši muzičari ukoliko bi njihova muzika zasmetala plemićima. Oni su izrugivani metalnom flautom kojom su bili vezani za prste i glavu i stalno bi morali da „sviraju“.
Ova veoma posjećena „turistička atrakcija“, prema ocjeni organizatora izložbe, u vremenu kada su mediji prepuni scena brutalnosti i okrutnosti, može postaviti pitanje njene opravdanosti.
„Izložba nastoji da na objektivan način ilustruje i predstavi fenomen torture kao problem koji postoji u našoj evropskoj civilizaciji. Ova izložba, osim svog edukativnog karaktera, ima jasno određenu namjeru - želimo da posetioci izložbu napuste svesni postojanja i primene svih sredstava prinude u društvu i suočeni sa njihovom prisutnošću u svetu u kojem danas živimo“, navode organizatori.
Izložba ukazuje i da su tadašnja filozofska shvatanja i društvene okolnosti bili značajno drugačiji od današnjih, ali i na odsutnost ljudske humanosti i tolerancije u tadašnjoj Evropi.
(Tuzlanski.ba)
