U okviru projekta “Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Tuzlanskog kantona” koji provodi Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa uz podršku nadležnog Ministarstva za kulturu, sport i mlade TK donosimo vam priču o zgradi Eparhijskog dvora u Tuzli.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2009. godine, proglasila je „Historijsku građevinu – Dvor Srpskopravoslavne zvorničkotuzlanske eparhije sa pokretnim nasljeđem u Tuzli“, nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Pokretno nasljeđe sačinjava zbirka od 35 ikona.

Dvor Srpskopravoslavne zvorničko-tuzlanske eparhije smješten je u centralnoj gradskoj zoni Tuzle, u dijelu grada poznatom pod nazivom Srpska varoš.

U vrijeme premještanja sjedišta Zvorničkog sandžaka iz Zvornika u Tuzlu, godine 1852., središte eparhije je iz Zvornika također prenešeno u Tuzlu, a naziv je promjenila u zvorničko-tuzlanska.

Kako u vrijeme premještanja sjedišta eparhije u Tuzlu, u njoj nije bilo episkopskog konaka, mitropolit Agatangel (1848-1858), se nastanio u kući hadži-popa Marka. Ubrzo je kupljeno zemljište (na kojem se danas nalazi Saborna crkva) za gradnju objekta rezidencije episkopije unutar kojeg je bio predviđen jedan dio za bogosluženje. Nabavljen je materijal, kamen i ostala građa, ugašen kreč. Radove je izveo majstor Josip Kozina, iz Slimena kod Travnika, a parohijani su obavljali pomoćne fizičke poslove. Prizemlje objekta je bilo izgrađeno od kamena, sprat od drveta, a sam objekat temeljen na hrastovim šipovima-pilonima. Nakon izgradnje objekta u prizemlju je bila škola, a od 1854. godine crkva, a na spratu je bilo šest prostranih soba za vladiku, đakona, sekretara i goste.

Današnja monumentalna zgrada Zvorničko-tuzlanske eparhije (Vladičin dvor) izgrađena je neposredno pred Prvi svjetski rat.

Objekat ima podrum, prizemlje i spratnu etažu. Gabaritne mjere objekta iznose cca 23 x 21,85 metara. Objekat je zidan od cigle, a konstruktivni sistem čine masivni nosivi zidovi (debljine cca 60 cm) postavljeni u poprečnom i podužnom pravcu. Ulaz u objekat je na sjevernoj strani.

U konceptualnom rješenju prostora unutar objekta, u prizemlju su smještene kancelarije Eparhijskog savjeta i upravnog odbora, kao i prostor Muzeja eparhije, dok je rezidencija episkopa na spratu: primaći salon, salon za razgovor, trpezarija, kuhinja sa pomoćnim prostorima, spavaća soba, kapelica, spavaća soba episkopa sa garderobom i kupatilom, soba za goste i sanitarni blok.

Od pokretnog naslijeđa u Eparhijskom dvoru kojeg sačinjava zbirka od 35 ikona, najstarije su: Arhanđel Mihailo i sv. Jovan preteča i Apostoli iz deizisne kompozicije – dio templona ikonostasa iz Mačkovca. Autori su nepoznati srpski zografi a vrijeme njihovog nastanka je 17. stoljeće.

Eparhijski dvor i Saborna crkva neposredno pored njega, pred sami zadnji rat su sanirani i obnovljeni.