Za razliku od crno-bijelih fotografija, video snimak sačuvao je boje otvaranja prve prodavnice koja je radila 24 sata u centru Beograda tog 4. decembra 1970. godine.

Svečano su ga otvorili tadašnji jugoslovenski predsjednik Tito i njegova supruga Jovanka, zajedno sa gradonačelnikom Beograda Brankom Pešićem.

Ali to nije bio jedini novitet u prijestonici socijalističke federacije tog dana: u saobraćaj su puštene dionice auto-puta kroz Beograd, most Gazela preko Save i Terazijski tunel.

Po izlasku iz tunela, Tita su pozdravile hiljade Beograđana, na ulasku u podzemni pješački prelaz dočekale su ga djevojke sa cvijećem, projektanti, inženjeri i Čedomir Jelenić, direktor preduzeća Robnih kuća Beograd, jer je dragstor bio dio ovog jugoslovenskog giganta, piše BBC.

Tog svečanog dana prije pola vijeka, beton je bio uglačan, a prilazi spremni pod konac. Pokretne stepenice su potmulo brujale. Ukupna površina pješačkog prolaza je 1.700 kvadratnih metara, a do moderno opremljene robne kuće vodila su četiri ulaza, kao i danas. Prostirao se između Nušićeve i ulice Moše Pijade, današnje Dečanske. Dragstor je već godinama zatvoren, a zamijenile su ga kineske prodavnice i veliki supermarket.

Zbog trenutnih radova na renoviranju prolaza, zaklonjeni su iza metalnih ograda, a tek pokoji kupac je spreman da se spusti stepenicama gazići malter i blato.

Predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ), poznat kao pasionirani foto-amater, dugo se zadržao pored izloženih foto-aparata, izvijestila je Politika dan poslije otvaranja, 5. decembra 1970.

„Prolazeći kraj automata za prodaju toplih napitaka, sendviča, pogačica i druge prehrambene robe, predsjednik je upitao u šali Čedomira Jelenića:

‘Hoće li ovi aparati i da rade?‘

‘Naravno‘, odgovorio je Jelenić, a zatim ubacio dinar i dobio pogačicu”, pisalo je u Politici.

„Kraj bižuterije, prilično jeftine, predsjednik se takođe našalio: ‘Ovo mora da je od čistoga zlata‘”, prenijele su novine.

Međutim, u Politici je otvaranje dragstora bilo samo crtica u velikoj priči sa naslovne strane, na kojoj je, uz članke o blokovskim podjelama u svijetu, jedina objavljena fotografija prikazivala kako Tito presjeca vrpcu i pušta auto-put u saobraćaj.

Uz njega je stajao Branko Pešić, jedan od najuspješnijih gradonačelnika Beograda u historiji, jer su u istom danu, uz brzu saobraćajnicu, u rad pušteni i most Gazela preko Save i Terazijski tunel. Posle otvaranja auto-puta kod hotela Nacional, blizu aerodroma, kolona automobila u kojoj su bili Tito i Jovanka je prešla Gazelu, a na kratko su zastali da bi razgledali pojas oko savske obale sa Željezničkom stanicom. U centru grada, Tito je kroz Terazijski tunel prošetao sa delegacijom.

Iako su tog dana kolonu crnih luksuznih automobila pozdravljali okupljeni građani na više mjesta u Beogradu, Tito je odbio da drži miting, kaže historičar Slobodan Selinić u pisanom odgovoru za BBC.

„Puštanje u saobraćaj ovih objekata za mene predstavlja najveće iznenađenje”, rekao je tada Broz na prijemu u Skupštini Grada.

„Impresioniran sam što je sve ovo urađeno u tako kratkom roku. Još pre nekoliko dana, na gradilištima su bile mašine, a danas ih već nema”, poručio je.

Dimenzije objekta i lepota prevazišle su njegova očekivanja, zabeležile su novine.

„Beograd, iako milionski grad, dobio je ovim velegradsko obilježje”, rekao je Tito, zahvalivši se i Pešiću i arhitektama i inženjerima.

Lazar, sin Branka Pešića, imao je tada osam godina, ali se živo sjeća tog velikog dana za Beograd. Iako mu je otac, čuveni Zemunac, bio i prvi čovek Beograda, sina je poslao u školu, a ne na manifestaciju sa političarima.

„Jedino ako Tito za neku svečanost prolazi kroz Zemun limuzinom, mercedesom sa troja vrata s jedne strane, e onda smo izlazili iz škole na ulicu da mu mašemo onim zastavicama.

„Taman posla da idem bilo gdje“, kaže uz osmeh Pešić za BBC.

Titova limuzina i zastavice

Upravo tom limuzinom, registarskih tablica R 1852 i dvema jugoslovenskim zastavicama iznad prednjih farova, vozio se Tito i pre 52 godine da obilježi svečanost u Beogradu.

Prije izgradnje auto-puta, čitav saobraćaj od Niša do Zagreba kroz Beograd, odvijao se preko Brankovog mosta, kaže Pešić, opisujući koliko je prestonički saobraćaj tada „prodisao”.

„Možete da zamislite – i putnički i teretni (saobraćaj), i kamioni i autobusi, tako da je to bilo ogromno otčepljenje za centar grada“, kaže, a doprineo je i Terazijski tunel.

Gazela je bila prvi most izgrađen u Beogradu posle rata.

„Sjećam se da je to bila velika stvar za to vreme, a i danas bi bila, tadašnje gradsko rukovodstvo je uspelo da završi i u jednom danu otvori više tih velikih stvari.

„Danas je možda smešno, ali i to je bio događaj – prvi dragstor, radnja koja radi 24 sata”, kaže Pešić.

Život unutar i ispred dragstora

Do tog decembarskog dana, prodavnice su zatvarale vrata u osam sati uveče i do jutra više nigdje nije mogla da se kupi ni hrana, ni piće, ni cigarete.

Brojne radnje i trafike su i vikendom radile skraćeno, samo su ovaj dragstor u Nušićevoj i kasnije otvorena prodavnica na Banovom Brdu cijelu noć čekali kupce.

„Sjećam se da mnogi nisu mogli da povjeruju da nešto može da radi 24 sata i da u 11 noću može da uzme ono što bi uzeo u podne, jer mora uvijek da bude svježeg hljeba”, opisuje Dragoljub Jurišić, koji je čitav radni vijek proveo u Robnim kućama Beograd.

„Radnik nije postavljao pitanje što radi treću smjenu, jer je bio nagrađen za rad i po učinku, čak i kad je radio prekovremeno”, dodaje.

Ostatk teksta možete pogledati OVDJE.