Viši sud u Beogradu saopštio je danas odluku kojom je rehabilitovao četničkog komandanta u Drugom svjetskom ratu Dragoljuba Dražu Mihailovića.

Mihailović je ovom sudskom odlukom proglašen neosuđivanim. Poništivši odluku Vrhovnog suda Federativne narodne republike Jugoslavije (FNRJ) sud je usvojio zahtev za rehabilitaciju i poništio presudu kojom je Mihailović 15. jula 1946. godine bio osuđen na smrt streljanjem.

Odlukom Višeg suda u Beogradu Dragoljub Draža Mihalović je stekao sva građanska prava uključujući i ona koja se tiču imovine.

Na osnovu Zakona o rehabilitaciji, razmatrana je samo presuda iz 1946. godine, a Sud je utvrdio da je ona donešena u “nezakonitom procesu iz političkih i ideoloških razloga”.

– Aplauz i četničke pjesme –

Nakon što je predsjedavajući sudskog vijeća Odjeljenja za rehabilitaciju Višeg suda u Beogradu Aleksandar Trešnjev rekao da se Mihajlović smatra neosuđivanim u prepunoj sudnici su se čule ovacije i aplauz.

Javno objavljivanje pratio je veliki broj prisutnih među kojima su, osim pristalica četničkog pokreta bili haški optuženik i predsjednik Srpske radikalne stranke (SRS) Vojislav Šešelj, pripadnici desničarskih organizacija, članice Udruženja “Žene u crnom”, princ Aleksandar Karađorđević i pripadnici antifašističkog pokreta.

Okupljeni ispred zgrade Višeg suda, među kojima znatan broj u četničkim i vojnim uniformama, odluku je dočekao uz četničke pjesme.

Jedan od predlagača rehabilitacije Oliver Antić, koji je savjetnik predsjednika Srbije Tomislava Nikolića, je rekao da je ovo veliki dan za pravo i pravdu i da se negativna odluka sa pravnog stanovišta ne bi mogla obrazložiti.

“Ovo je veliki dan, ne samo za srpski narod, nego za sve čestite Jugoslovene. Ne zaboravimo da je u jedinicama Draže Mihajlovića učestvovalo deset hiljada Hrvata, osam hiljada muslimana i šest hiljada Slovenaca“, istakao je Antić dodavši da bi ova odluka trebala da se slavi u Hrvatskoj.

Prema riječima Antića, koji je profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, oni koji su se borili kod Draže Mihajlovića su jedini izvorni hrvatski antifašisti, a ne oni koji su se nakon pada Staljingrada 1943. godine prešli na Titovu stranu.

“Isto važi i za muslimane i Slovence. To mnogi nisu shvatili, ali to je činjenica. Nisu dali da se čuje druga strana, sada je vraćena prava istorija“, podvukao je Antić.

– Odluka će imati dalekosežne posljedice –

Predsjednik Antifašističkog pokreta u Srbiji Aleksandar Kraus je ocijenio da će današnja odluka imati negativne efekte na region.

Podsjetivši i da datum donošenja odluke nije slučajan, on je rekao da se prije sedamdeset godina još ratovalo na granicama Jugoslavije kada su partizani gonili Njemce zajedno sa ustašama i četnicima.

“Četničke formacije su odbile naredbu kralja da se predaju i svrstaju na stranu Maršala Tita. To su bile bande koje su samostalno delovale. Ova odluka je pokušaj da se istorija menja“, smatra Kraus pojasnivši da se današnje suđenje odnosilo na to da se utvrdi da li je ono bili formalno-pravno ispravno, ali da je ono 1946. urađeno, isto kao i slična suđenja po Evropi, po Nirnberškim principima, onima koji su kolaborirali sa nacistima.

Ovom presudom, kako je ukazao, nastala je konfuzna situacija i podjele u Srbiji i regionu će se nastaviti.

“Naprotiv, podele u regionu će se pojačati. U Bosni, Hrvatskoj, Crnoj Gori. Evropski put Srbije će biti bitno ugrožen. Ova odluka će imati dalekosežne posljedice“, ocijenio je Kraus rekavši da je anti-antifašistički trend u Srbiji na snazi od ratova devedesetih.

Predsjednica Žena u crnom, organizacije koja se tokom procesa protivila rehabilitaciji Draže Mihailovića, Staša Zajović je ocijenila, da odluka koliko god bila očekivana, sramna i poražavajuća.

“Ovo je revizija rezultata Drugog svjetskog rata, rehabilitacija kvislinških profašističkih organizacija oličenih u ratnom zločincu Draži Mihailoviću. Ovo je završnica procesa rehabilitacije prakse četništva koje je nastavljeno devedestih godina kroz ubijanje civilnog stanovništva u Bosni, Hrvatskoj i Kosovu“, rekla je ona i dodala da današnja odluka predstavlja potiranje antifašističkog naslijeđa srpskog naroda.

Podvukla je da je ova odluka posebno opasna za buduće naraštaje i upitala šta bi se desilo kada bi neko u Francuskoj, Italiji ili Njemačkoj pokušao da rehabilituje kvislinge i naciste.

“Jako negativno će se odraziti na dobrosusedske odnose, izazvaće strah u susednim zemljama i pokazuje koliki je kontinuietet iste politike iz devedestih godina“, navela je ona.

– Grob na nepoznatoj lokaciji

Postupak za rehabilitaciju, kako je navedeno u zahtjevu, komadanta Jugoslovenske kraljevske vojske generala Draže Mihailovića, podnio je njegov unuk Vojislav Mihailović 2006. godine.

Kasnije se tom prijedlogu rehabilitacije pridružilo više organizacija i pojedinaca, mahom četnikih pokreta.

Sudski postupak za rehabilitaciju počeo je 2010. godine. Prvi osnovni sud u Beogradu je 2013. godine kao datum smrti Mihailovića utvrdio 17. jul 1946. godine, pošto je sud utvrdio da je tog datuma strijeljan. Lokacija groba je i danas nepoznata, a Vlada Srbije je još ranije oformila Komisiju za otkrivanje mjesta gdje je sahranjen.

Mihailović je bio predratni pukovnik Jugoslovenske kraljevske vojske. Nakon okupacije Jugoslavije 1941. sa grupom oficira se odmetnuo na Ravnu goru (kod Gornjeg Milanovca) i organizovao borbe protiv Njemaca, ali kasnije i partizana. Sve do 1943. godine Mihailovića su podržavali i saveznici dodjelivši mu i čin generala Jugoslovenske vojske u otadžbini.

Na početku Drugog svjetskog rata Draža Mihailović je sarađivao sa partizanima, ali je kasnije optužen za saradnju s Njemcima i za masovna ubistva srpskog i nesrpskog stanovništva.

Pripadnici Odjeljenja za zaštitu naroda (OZNA) su ga uhvatili 1946. godine. Osuđen je na smrtnu kaznu strijeljanjem na beogradskom procesu zbog kolaboracije s okupatorom i ratnih zločina.