Sukobi u Nagorno-Karabahu ponovo pažnju javnosti usmjeravaju na bespilotne letjelice. Vojska Azerbejdžana koristi naoružane turske dronove za koje se navodno interesuje i Srbija. O dronovima se raspravlja i u Njemačkoj.
Njemačka vojska, Bundesver, već dugo koristi izraelske izviđačke dronove tipa Heron, između ostalog u svojim mirovnim misijama u Afganistanu i Maliju. Odbor za budžet njemačkog Bundestaga odlučio je još 13. juna 2018. da od 2021. iznajmi pet dronova najnovijeg tipa Heron TP. Zakup bi trajao do 2027. godine i koštao bi oko milijardu eura.
S obzirom na to da se radi o bespilotnoj letjelici koja može da nosi oružje, u Njemačkoj se povela rasprava o nabavci tog oružja. O tome odluku mora da donese Bundestag.
Ali, prije svega, evo o kakvoj je letelici riječ:
Moćni dron iz Izraela
Bespilotna letjelica IAI Eitan koju proizvodi Izrael i koju malo izmijenjenu izvozi pod imenom Heron TP (Turboprop) dugačka je 14 metara, sa rasponom krila od 26 metara i maksimalnom brzinom 407 kilometara na sat. Može da operiše na daljini do 7.400 kilometara i ostane u vazduhu duže od 30 sati. Maksimalna težina sa teretom je 5,4 tone, a maksimalna težina tereta je 2,7 tona. Leti na visini od 14.000 metara, dakle iznad svih ostalih letjelica i aviona.
Ovaj moćni dron, za razliku od Herona 1 koji Bundever već koristi, može da bude opremljen oružjem, ali i da leti i operiše bez obzira na vremenske uslove. Heron TP je u Izrealu uspješno obavio prvi let krajem jula ove godine.
Polijetanje i slijetanje je programirano i odvija se automatski, a za dodatnu navigaciju tokom isprogramiranog leta koristi se GPS. Interesantno je da se dronom ne upravlja palicom, već preko tastature.
Izraelskom bespilotnom letjelicom tipa Heron upravljaju dva čovjeka: pilot Remotely Pilot Aircraft i operatora tereta Tactical Operator. Oba člana tima obučavaju se u Izraelu. Dok se pilot brine za opštu kontrolu drona, taktički operater odgovoran je za kamere – jedan leti, drugi snima.
Nije poznato da li novi tip drona Heron TP podrazumijeva i trećeg čovjeka, onog koji kontroliše i aktivira naoružanje.
Socijaldemokrate za stroga pravila korištenja
Vladajući Demohrišćani (CDU/CSU) i Socijaldemokrate (SPD) su u koalicionom sporazumu zacrtali da će Bundestag odlučivati o kupovini oružja za bespilotne letjelice Bundesvera tek „nakon detaljne međunarodnopravne, ustavne i etičke procjene”. Pogotovu Socijaldemokrate žele da naoružanje dronova bude omogućeno samo pod određenim, strogim uslovima.
Vrijeme da se ta odluka donese sada se približilio i ministarki odbrane Anegret Kramp-Karenbauer (CDU) se žuri. Debatu o tome inicirala je još tokom proljeća, a u ponedjeljak (5.10.) je na inicijativu SPD o tome bilo riječi u Odboru Bundestaga za odbranu: saslušano je mišljenje stručnjaka iz raznih oblasti. Čini se da zagovornici naoružanih bespilotnih letjelica za nemačku vojsku nikada nisu bili bliže svom cilju.
Konzervativci iz CDU i CSU s jedne i SPD s druge strane približili su se prošle nedelje po ključnim tačkama tog pitanja. U izvještaju o statusu rasprave iz jula, Ministarstvo odbrane razradilo je neke sporne tačke na koje je ukazao SPD.
Tako je recimo konstatovano da bi operateri dronova uvijek morali da budu stacionirani „u zoni djelovanja”. Jedan od razloga za to jeste da akcije dronovima ne bi trebalo da budu potpuno odvojene od borbi u dotičnoj zemlji.
Ministarstvo odbrane pokušava da odagna zabrinutost da bi naoružani dronovi mogli da budu korak ka potpuno automatizovanim sistemima naoružanja, navodeći da odluku o upotrebi oružja „uvek donose ljudi”. Jer, ubijanje ljudi van važećeg zakona protivriječi „svemu onome za šta se Bundesver zalagao od svog osnivanja i ni u kakvom slučaju ne dolazi u obzir”. (DW)
