Već u desetoj nedelji trudnoće plod, iako je dug svega par centimetara, ima sve odlike malog čovjeka – oči, uši, ruke, noge, što se lijepo vidi na ultrazvuku.

Prvi pregled potvrđuje trudnoću

Značaj ultrazvučnog pregleda na samom početku trudnoće ogleda se u činjenici da žena nakon otkrića da je trudna (pomoću testa mokraće ili na osnovu vrijednosti hormona u krvi), a bez obavljenog ultrazvuka ne može da sazna ono što je za početak najvažnije – a to je da li je trudnoća u materici ili van nje. Takođe, ultrazvučni pregled u ranoj fazi trudnoće omogućava uočavanje ploda i njegove vitalnosti. Nakon što se trudnoća potvrdi, kontrola bebe ultrazvukom radi se na 6-8 nedelja.

Vrste ultrazvučnih pregleda u trudnoći

Postoje dvije vrste ultrazvučnih pregleda u trudnoći – standardni i detaljni (tzv. ekspertni).
Ekspertski ultrazvučni pregled ploda, je najdetaljniji, i, samim tim, najpouzdaniji pregled bebe u trudnoći. Za razliku od detaljnog (ekspertskog) pregleda, na standardnom ultrazvučnom pregledu gleda se znatno manje anatomskih detalja ploda. Ovo se naročito odnosi na fetalno srce, meka tkiva i slično. Svim trudnicama se savjetuje dva detaljna ultrazvučna pregled – prvi od 11. do 14. njedelje, a drugi od 18-24 nedjelje trudnoće.

Detaljni ultrazvučni pregled oko 13. nedjelje

Prvi pregled na kome je moguće prilično detaljno pregledati bebu radi se oko 13. nedjelje trudnoće. U odnosu na početak trudnoće kada je izgledala kao zrno pasulja, sada je pravi mali čovjek! Roditelji na ekranu vide bebu, njene ručice, nožice, živahne pokrete. Doktor pažljivo posmatra ne samo spoljašnji izgled bebe, već i kako su formirani njeni unutrašnji organi – srce, bubrezi, želudac… Važan dio pregleda je i mjerenje nabora na bebinom vratu (tzv. NT ili nuhalna translucenca) koje u kombinaciji sa analizom iz mamine krvi (poznate pod nazivom combined test). Opisanim postupkom kombinovani screening i mjerenje nuhalnog nabora se otkriva oko 90% svih slučajeva Daunovog sindroma . U plavoj poliklinici taj pregled obavaljamo abodminalnom UZ sonodm (preko stomaka) a rijetko vaginalnom UZ sondom.

Detaljni ultrazvučni pregled oko 20. nedjelje

Ultrazvučni pregled oko dvadesete nedjelje zahtjeva posebnu pažnju ginekologa. Beba je “velika taman kolika treba da bude” za najdetaljniji pregled u trudnoći.

Šta sve doktor tokom ovog pregleda treba da vidi?

1. Srce (tzv. fetalna ehokardiografija)

Uz pomoć savremenih i preciznih ultrazvučnih aparata, doktor pronalazi i analizira sve važne presjeke srca i provjerava da li su tu komore, pretkomore, veliki krvni sudovi srca, kakav je njihov položaj i međusobni odnosi u prostoru, na koji način struji krv kroz ovaj organ, kako rade zalisci…

2. Detaljan pregled spoljašnjeg izgleda i građe unutrašnjih organa bebe

Doktor pregleda bebu bukvalno „od glave do pete“, pri čemu analizira čak i vrlo sitne anatomske detalje (npr. izgled očnih sočiva).

Veličina bebe omogućava analizu i najsitnijih anatomskih detalja, kako bismo se uvjerili da nema anomalija koje mogu da se uoče ultrazvukom:
– 3D/4D mod – analiza spoljašnjeg izgleda ploda (da li postoji rascijep usne, kakva je simetrija lica, da li postoje deformiteti šake i stopala)
– kičmeni stub
– analiza moždanih struktura (mali mozak, moždane komore, corpus calosum, krvni sudovi baze lobanje /3D i Power Doppler, prisustvo očnih sočiva)
– analiza trbušnih organa (uočavanje želuca i integriteta dijafragme, uočavanje mokraćne bešike i dvije arterije pupčanika, prisustvo i izgled oba bubrega)
– analiza integriteta prednjeg trbušnog zida (da li postoji defekt prednjeg trbušnog zida)

3. Posteljica i količina plodove vode

Pored toga što ljekar lokalizuje posteljicu (najvažniji podatak je njena udaljenost od grlića materice), pregledom se utvrđuju njena debljina i izgled. Utvrđuje se i količina plodove vode što je posredan znak stanja bebe.

Standardni ultrazvučni pregledi nakon 24. nedjelje

Šta doktor gleda u ovom periodu trudnoće?

1. Standardni anatomski pregled

Iako je detaljan pregled već urađen, građa bebe se provjerava tokom svakog narednog pregleda. Razlog je mogućnost uočavanja tzv. razvojnih anomalija (tj. anomalija koje se ispoljavaju u kasnijoj fazi trudnoće – npr. neki poremećaji srca, moždanih šupljina, crijeva itd.). Na sreću, ove situacije su veoma rijetke.

2. Pozicija i izgled posteljice, količina plodove vode

3. Kontrola (Doppler) materičnih i pupčane arterije

Ovaj dio pregleda procenjuje protok u dvjema arterijama materice, inače glavnim snadbjevačima bebe kiseonikom i hranljivim materijama. Mjerenjem protoka kroz arteriju pupčanika procjenjuje se vitalnost bebe.

4. Procjena rasta i ponašanja bebe

U ovoj fazi trudnoće sagledava se i da li plod raste simetrično i skladno. Značajno usporavanje ili ubrzanje rasta, kao i asimetrija (nesklad) u građi bebe, važno je upozorenje i znak koji upućuje na dalja ispitivanja. Aktivnost bebe je važna karakteristika njenog stanja. Tokom pregleda neophodno je uočiti makar jedan period njenih živahnih pokreta.

Redovnom i pravilnom kontrolom trudnoće, uz bar jedan detaljan pregled ploda ultrazvukom, ginekolog, a samim tim i buduće mame i tate, biće znatno sigurniji da će se roditi zdrava beba.

Važno je naglasiti da ginekolog mora biti dodatno educiran za ovaku vrstu pregleda te da treba posjedovati savremeni ultrazvučni aparat radi sto boljeg prikaza sitnih detalja.

(PRVI u BiH: GE VOLUSON E10 od maja 2016. PLAVA POLIKLINIKA)

(Autor: Mr. sci. dr. Dženita Kurtćehajić za Gugu.ba)