Momčilo Krajšnik, ratni zločinac koji je jutros preminuo u Banjaluci, rođen je 20. januara 1945. u Zabrđu, opština Novi Grad, Sarajevo, Bosna i Hercegovina.

Bio je jedan od osnivača Srpske demokratske stranke (SDS). Nakon prvih višestranačkih općih izbora u SR BiH izabran je za predsjednika Skupštine SR BiH.

Nakon rata bio je i član Predsjedništva BiH od 1996. do 1998.

Uhapšen je 3. aprila 2000. u akciji francuskih komandosa u sastavu SFOR-a i pritvoren u zatvoru Međunarodnog suda za bivšu Jugoslaviju (Haaški tribunal) u Haagu. Optužen je za zločin protiv čovječnosti, etničko čišćenje i genocid u Bosni i Hercegovini, a 27. septembra je proglašen krivim za istrebljenje, ubojstva, progone na rasnoj i vjerskoj osnovi, deportacije i nečovječno postupanje kao i za zločine protiv čovječnosti. Osuđen je na 27 godina zatvora. Haški tribunal mu je 17. marta 2009. smanjio kaznu na 20 godina zatvora. Pušten je na slobodu 30. augusta 2013. godine, poslije izdržavanja dvije trećine kazne.

U presudi Tribunala se, uz ostalo, navodi da je tadašnja Srpska demokratska stranka (SDS) krajem oktobra 1992. godine osnovala ratnu skupštinu bosanskih Srba, a na čelu joj je bio Krajišnik. Skupština je odmah počela s uspostavom paralelnih struktura vlasti, te 12. maja osnovala i vojsku.

“Po mišljenju Vijeća, sveukupni doprinos Krajišnika udruženom zločinačkom poduhvatu činilo je pomaganje uspostavljanja i održavanja stranačkih i državnih struktura SDS-a kao instrumenata počinjenja zločina… On je imao ovlasti da interveniše, ali nije bio zainteresovan za sudbinu zatočenih i protjeranih osoba. Krajišnik je želio da se muslimansko i hrvatsko stanovništvo u velikom broju iseli s teritorija bosanskih Srba i prihvatao je da se mora platiti teška cijena u patnjama, smrti i razaranjima koji su bili potrebni za ostvarivanje srpske dominacije i održive državnosti. Vijeće je konstatovalo da je Krajišnikova uloga u počinjenju zločina bila ključna”, navodi se, uz ostalo, u presudi Tribunala.

Krajišnik je bio učesnik mirovnih pregovora o BiH u američkom gradu Daytonu 1995. godine, a kasnije ga je Richard Holbrooke, specijalni američki izaslanik za Balkan, opisao kao “Gospodina Ne”, jer je bio beskompromisan tokom pregovora.

Na prvim poslijeratnim izborima u Bosni i Hercegovini, 1996. godine, Krajišnik je izabran za člana Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda. Na toj funkciji ostao je do 1998. godine.

Uhapšen je na Palama u aprilu 2000. godine i prebačen u pritvor Haškog tribunala. Njegovo hapšenje je bivša glavna haška tužiteljica Carla Del Ponte nazvala “iznimno bitnim događajem”, a bivši američki izaslanik za Balkan Richard Holbrooke” jednim od najbitnijih događaja koji su se zbili na Balkanu” nakon rata.

Nakon odsluženih 13 godina zatvorske kazne zbog počinjenih zločina protiv čovječnosti, Krajišnik se vratio kući, na Pale, u entitet Republika Srpska, u BiH. Iako je osuđen na 20 godina zatvora, predsjednik Tribunala Theodor Meron, početkom jula 2013. donio je odluku o njegovom prijevremenom oslobađanju nakon što je odslužio dvije trećine zatvorske kazne.

Krajišnik je devet godina kazne proveo u pritvoru Haškog tribunala, ali je zadnje četiri i po godine proveo u zatvoru u Velikoj Britaniji.

Kako je saopšteno iz Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske, Krajišnik je preminuo je jutros u Banjaluci od posljedica zaraze korona virusom.