Gotovo svaki dan čujemo ili izgovaramo izraze ili rečenice, kao što su „špansko selo“, „lupa kao Maksim po diviziji“, „pijan k'o majka“, „lije krokodilske suze“ itd., a pri tome ne razmišljamo o porijeklu izraza.

ŠPANSKO SELO

Koliko puta smo čuli da neko kaže – to je za mene špansko selo, što zapravo znači: nemam pojma ili ne interesuje me. Zašto baš špansko selo? Odgovor se nalazi u prošlosti, a izraz potiče iz njemačkog jezika. Objašnjenje za porijeklo izraza datira iz 16. vijeka, kada je jednim dijelom današnje Njemačke vladao Karl V iz kuće Habsburga, čija je majka bila sa španskog dvora. Karl je bio i kralj Španije, a Nijemcima to izgledalo kao kraj svijeta. Novonastali kontakti sa Špancima, čiji jezik nisu razumjeli, doveli su do toga, da kada se na njemačkom kaže da je nešto špansko, onda je to totalno nerazumljivo i nepoznato – spanische Dörfer. Inače, ovaj izraz upotrijebio je Johan Volfgang Gete u romanu Jadi mladoga Vertera (1774). U njemačkom jeziku postoji i izraz „češka sela“, koji se pojavio u drugoj polovini 17 vijeka, nakon Tridesetogodišnjeg rata (1618 – 1648). Njemačkim vojnicima, koji su u toku rata prolazili kroz Češku, slovenska imena sela zvučala su čudno i bila im nerazumljiva. Tako je nastao izraz „češka sela“, u opštem značenju nešto strano i nerazumljivo. Nijemci su i ono što je dolazilo iz španskog jezika takođe doživljavali kao strano i nerazumljivo zbog čega je nastao izraz „das kommt mir spanisch vor“ (“to mi dođe španski”, u značenju: “to mi je nerazumljivo”). Ukrštanjem ova dva izraza (das kommt mir spanisch vor i böhmische Dörfer) nastao je izraz „spanische Dörfer.“

LUPA KAO MAKSIM PO DIVIZIJI

Izraz se koristi kada želimo reći da neko priča potpune besmislice. Iako fraza djeluje kao da se radi o čovjeku, koji se zove Maksim, “maksim” je zapravo mitraljez nazvan po njegovom konstruktoru Hiramu Stivensu Maximu.

PIJAN K’O MAJKA

Ova fraza koristi se za čovjeka, koji se jako alkoholizirao. Postoje dva tumačenja porijekla izraza. Prema prvom, izraz je nastao u doktorskoj praksi nekih prošlih vremena. Naime, kako bi olakšali muke porodiljama, doktori su im davali rakiju, umjesto anesteziološkog sredstva, zbog čega su majke uoči porođaja bile ošamućene. Drugo objašnjenje govori da je majka zapravo zemlja. Kako bi davala plodove, zemlja mora biti natopljena vodom. Da je vjerovatnije drugo objašnjenje, svjedoči i činjenica da se u istom kontekstu koristi i fraza pijan k’o zemlja.

KROKODILSKE SUZE

Ovaj izraz označava lažno sažaljevanje ili oplakivanje nekoga. Vjerovali ili ne, krokodili ponekad plaču, ali ne od tuge ili radosti, nego zato što su im suzne i pljuvačne žlijezde u tijesnoj vezi zbog čega refleksno puštaju krupne suze kada proždiru žrtvu. Tako je nastao idiom “krokodilske suze” za one koji iskazuju lažno saosjećanje, poput krokodila koji istovremeno jede plijen i plače.

OK

Izraz OK gotovo svi koriste. Sveopšte je vjerovanje kako je izraz OK proizvod anglofonskog govornog područja, ali to ne mora biti sasvim tačno. Ima nekoliko teza o postanku izraza. Prva teza govori kako je OK zapravo kratica od izraza Ola Kala koji su koristili lučki radnici grčkog porijekla u gradovima na istočnoj obali SAD. Ola Kala prevedeno na engleski značilo bi potvrdu nečega. Prema drugom tumačenju, izvor kratice OK mogao bi vući korijene iz zapadne Afrike s obzirom da brojna afrička plemena imaju riječ koji zvuči slično famoznom OK. Među njima je izraz „okeh“, koji se može prevesti kao ‘naravno’ ili ‘nemam ništa protiv’. Treće objašnjenje datira iz vremena u kojima su Amerikanci ratovali međusobno ili protiv Meksikanaca. Pretpostavka se temelji na činjenici da bi se nakon bitke prebrojavali poginuli, a svaki vojnik zabilježio koliko je izgubio poznatih suboraca. Ukoliko nije izgubio nikog poznatog, zabilježio bi 0 K, odnosno nula mrtvih (zero killed). (A.P. | Tuzlanski.ba)